Nederland introduceert biometrische leeftijdscontroles voor sigarettenkopers

Rokers in Nederland zullen binnenkort een gezichtsscan kunnen maken om hun leeftijd te verifiëren als ze een pakje sigaretten willen kopen. Artificiële Intelligentie zal dan de leeftijd van de koper inschatten en alleen als kan aangetoond worden dat het om een meerderjarig persoon gaat, zal die een pakje mogen aanschaffen.

De strijd tegen minderjarig roken en de bescherming van minderjarigen is al jaren een actueel onderwerp in Nederland. Met deze automaten gaan we een stapje dichter naar een waterdicht systeem dat het onmogelijk moet maken aan personen die jonger zijn dan 18 jaar oud om nog tabaksproducten te kopen. Hetzelfde geldt voor alcohol, je mag dit in Nederland alleen kopen als je kan aantonen dat je meerderjarig bent. Hiervoor moet je vaak een identiteitsbewijs laten zien, hoewel dergelijke automaten misschien in de toekomst ook kunnen worden ingezet.

Ook minderjarig gokken is al lang uit den boze. Sinds 2021 werd de gokmarkt in Nederland gelegaliseerd, wat tot een heleboel nieuwe beleidsregels heeft geleid waarbij de bescherming van minderjarigen voorop staat. Online casino’s in Nederland zijn verplicht om een “KYC”-procedure uit te voeren bij het registreren van een nieuw account. Spelers moeten kunnen aantonen dat ze meerderjarig zijn. Natuurlijk zijn er nog steeds casino’s zonder registratie, maar zoals Joren Verdoes, casino-expert van Techopedia, aangeeft, hebben die ook middelen om de leeftijd van spelers te controleren.

Indien het concept van een biometrische leeftijdscontrole voor sigarettenkopers succesvol blijft, bestaat de kans dan ook dat deze technologie zal worden ingezet in talrijke andere sectoren. Natuurlijk komen er hier ook heel wat probleempunten bij kijken.

Momenteel zijn er reeds een honderdtal tabaksautomaten die gebruikmaken van deze AI-gezichtsscanners, verspreid over Nederland. Deze apparaten kregen de naam NIX18 en werden ontwikkeld door H@nd, een bedrijf dat gespecialiseerd is in transactie- en check-outsystemen. Onze eigen NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit) was nauw betrokken bij het proces, net als enkele organisaties die zich bezighielden met de privacy van de zaak.

Biometrische leeftijdscontroles zijn dan wel handig en snel, maar de technologie is zeker nog niet op orde. Er zijn een aantal gevoelige kwesties die aangepakt moeten worden voordat dit systeem kan worden uitgerold naar andere sectoren waar leeftijdscontroles nodig zijn. Niet iedereen zal immers even gretig zijn of haar gezicht laten scannen door een apparaat. De technologie kan ook haperen of simpelweg fout zijn. Een 26-jarige persoon die er erg jong voor zijn of haar leeftijd uitziet, zal wellicht niet zo blij zijn als de automaat blijft beweren dat hij of zij minderjarig is.

Voorlopig is de gezichtsscan dan ook optioneel en kopers kunnen hun identiteit ook verifiëren door een identiteitsbewijs te scannen. H@nd liet weten dat deze gegevens daarna onmiddellijk zullen worden verwijderd en dat hun technologie volledig in lijn ligt met de huidige privacywetgeving. De enige informatie die zal worden opgeslagen is hoe vaak de scan werd gebruikt en hoeveel afbeeldingen werden goedgekeurd.

Later dit jaar zullen tabaksproducten in Nederland alleen nog maar beschikbaar zijn voor meerderjarige gebruikers bij gespecialiseerde winkels en tankstations. Deze verkopers zullen ook strikt en consistent leeftijdscontroles moeten uitvoeren. Indien ze dit niet doen, kunnen ze mogelijk een boete van €160 tot € 9000 ontvangen.