Valsemuntersketel terug aan De Waag

DEVENTER – Valsemunters liepen in de middeleeuwen het risico levend te worden gekookt in een ketel. Het overkwam de muntmeester van Batenburg in 1434 in Deventer. De beroemde valsemuntersketel van zijn terechtstelling is vorige week donderdag onder grote publiekelijke belangstelling als replica teruggehangen aan de gevel van Museum De Waag.

Eeuwenlang hing het gevreesde martelwerktuig aan De Waag. Om redenen van behoud moest de ketel naar binnen worden gehaald. In december 2023, tijdens het Hanzejaar in Deventer werd de langverwachte replica van de valsemuntersketel van Deventer onthuld. De nagemaakte ketel vervangt het origineel aan de buitenzijde van De Waag.

Gekookt in de ketel

Valsemunters in Deventer waren gewaarschuwd! Iedere muntmeester ‘muntte op de ketel’, dat wil zeggen dat hij wist welke straf hij bij vervalsing zou moeten ondergaan. De vervalser werd in olie of water gekookt. De stadsrekening uit 1434 bevestigt deze wrede en tragische straf. In dat jaar gaf het stadsbestuur koperslager Joan Peterzoon opdracht tot het vervaardigen van een nieuwe koperen ketel ter vervanging van de oude. Het stadsbestuur berechtte de gevluchte muntmeester van het plaatsje Batenburg voor het vervalsen van muntgeld. De muntmeester werd gekookt. Zijn lichaam werd niet in een doodskist begraven, maar enkel in een ton onder de grond gestopt.

De gevreesde ketel werd tot afschrik van anderen in het openbaar opgehangen. Franse soldaten schoten volgens overlevering tijdens de bezetting (1795-1814) enkele kogels af op de ketel die zo onbruikbaar werd. Daarmee rekenden ze af met deze middeleeuwse strafmethode die overigens na 1598 niet meer werd toegepast. Tijdens de Tweede Wereldoorlog liep de ketel schade op door de inslag van bomscherven.

Ruim een jaar lang hebben de leden van het koperslagersgilde uit ’s-Hertogenbosch gehamerd op de replica. De valsemuntersketel is gepatineerd. Door een speciaal goedje heeft de ketel een oorspronkelijke uitstraling en beschermlaag tegen weersinvloeden gekregen. De originele ketel hangt hoog en droog in de winkel van Museum De Waag. De replica is mede mogelijk gemaakt door de gemeente Deventer, Stichting Werkgroep Bergkwartier, Vereniging de Waag en het Bolkesteinfonds.